…kimlər tərəfindən, necə və niyə dağıdılır?
Nəqliyyat Nazirliyi, «Azəravtoyol» və DYP bu məsələyə ciddi nəzarət etməli, belə hallara səbəb olanlar ciddi cəzalandırılmalı, böyük məbləğdə cərimə edilməlidir
Azərbaycan inkişaf etmiş yol infrastrukturuna malikdir. Ölkəmizdə respublika əhəmiyyətli yolların uzunluğu 5 min, yerli əhəmyyətli yolların uzunluğu isə 15 min km-ə çatır, həm də bu yolların əksər hissəsi dünya standartlarına uyğun şəkildə yenidən qurulub.
Davos Ümumdünya İqtisadi Forumunun hesabatına görə, Azərbaycan yolların keyfiyyətinə görə dünyada 34-cü yerdədir. Təkcə Avropada 50-dən artıq ölkə olduğunu nəzərə alsaq, bu, çox yüksək nəticə sayılır. Lakin dövlət büdcəsindən milyardlarla vəsait xərclənərək düzəldilmiş yollar qısa müqdətdə sradan çıxır. Burada əlbəttə, yolların keyfiyyətsiz çəkilişi, nəzərdə tutulan bitumun və s maddələrin oğurlanması ilə yanaşı başqa məsələlər də var ki, bu yazıda onlara toxunacağıq.
Bəri başdan deyək ki, burada əsas məsuliyyət Azəravtoyolla yanaşı, həm də şirkətlərin, müəssisələrin, həmçinin, Azərsu, Azəriqaz kimi bəzi dövlət orqanlarının üzərinə düşür. Belə ki, yollar və küçələr təmir olunandan sonra ənənəvi olaraq həmin orqanların və şirkətlərin «yadına düşür» ki, bəs yolun o tərəfinə boru çəkilməlidir və ya kanalizasiya işləri görülməlidir. Yolu bir neçə yerdən qazıb işlərini görürlər, sonra həmin qazılan hissəni bərbad formada ört-basdır edərək aradan çıxırlar. Nəticədə, həmin yerdə çökəklik və qabarıqlar (qarmoşka) qalır və avtomobillər ordan keçəndə atılıb düşərək zərər görür ki, bu da narazılıq yaradır. Tezliklə, yolun həmin yamaqlı hissələri sıradan çıxır və dövlət məcbur olur həmin yolu və ya küçəni yenidən təmir etsin.
Daha bir problem isə yük maşınları ilə bağlıdır. Belə ki, normadan 2 dəfə artıq yüklənmiş yük maşınları yolları və küçələri bərbad hala salır. Magistral yollarda sağ kənar zolaqların pis vəziyyətə düşməsinin əsas səbəblərindən biri də budur. Bu, xüsusilə də, Bakı-Rusiya sərhəddi magistral yolunda özünü daha qabarıq biruzə verir. Digər yollarda da belədir. Bu yük maşınlarına DYP heç bir söz deyə bilmir, sanki qanunlar onlara aid deyil. Belə məlum olur ki, həmin maşınlar böyük məmurların şirkətlərinə məxsusdur.
Təkcə magistral yollarda yox, şəhərdaxili yollarda da belədir. Məsələn, paytaxtın düz mərkəzinə daxil olan strateji əhəmiyyətli əsas yol — Yeni Salyan şossesi ilə axşamdan başlayaraq gecə səhərədək çoxsaylı ağırtonnajlı yük maşınları daxil olur ki, onlar da gecə sakinlər yatdığı vaxtda güclü səs-küy yaratmaqdan əlavə, həm də yolun dağılmasına səbəb olur. Nəticədə, dövlət milyonlarla manat zərərə düşür.
Bu ilin əvvəlində həmin yolun çökməsi və paytaxta girişin iflic olması da bu səbəbdən idi. Yolun sağı yamacdır və həmin zolaqla normadan artıq yüklənmiş yük maşınlarının fasiəsiz hərəkəti yolun həmin hissəsinin bu təzyiqə dözməməsinə gətirib çıxarır.
Hazırda da hər gecə həmin yolla normadan ikiqat artıq yüklənmiş və mühərrikin çəkib apara bilmədiyi ağır yük maşınları zarıya-zarıya, guruldaya-guruldaya sürü şəklində fasiləsiz keçərək paytaxın düz mərkəzinə daxil olurlar. Belə bir hala dünyanın heç bir paytaxtında rast gəlmək olmaz. Təsəvvür edin ki, Moskvada belə maşınlar Kremlin yanında gəzib dolaşır… Bu, adamın heç ağlına belə gələ bilməz. Lakin, Bakıda hər şey ola bilər…
Ona görə də, şəhərin mərkəzinə- Bibiheybət məscidindən Azneft istiqamətinə daxil olan yolda yük maşınlarının hərəkəti tam qadağan olunmalıdır.
Bundan başqa, bəzi yük maşınları yük hissəsini torpaq, qum çınqıl, və s tikinti materialları ilə maksimum yükləyir və yol boyu həmin materiallar tökülə-tökülə gedir. Arxadan gələn figər maşınlar həmin qum-çınqılın üstündən keçəndən sonra onlar qabarıq şəkildə bərkiyir, yolda dombalar əmələ gəlir və bərbad hala düşür.
Bu qeyd etdiyimiz hallar nəticəsində dövlətin böyük xərc və əziyyət bahasına başa gələn yollarımız dağılıb gedir. Ona görə də, Nəqliyyat Nazirliyi, Azəravtoyol və DYP bu məsələyə ciddi nəzarət etməli, belə hallara səbəb olanlar ciddi cəzalandırılmalı, böyük məbləğdə cərimə edilməlidir. Dövlətimiz pulu yerdən yığmır, bu pullar xalqın böyük əziyyəti hesabına toplanır. Həmin pulları boşa verənlər cavab verməlidir.
Elçin Bayramlı
«Altay» Sosial-iqtisadi Araşdırmalar Mərkəzinin sədri
Elçin Bayramlının bloqu 